Tasavvur qiling, bankda uzun navbatdasiz. Hamma bir xil amalni bajarishni xohlaydi, lekin jarayon juda sekin. Asosiy blokcheynlarda (masalan, Bitcoin yoki Ethereum) ko‘pincha shunday holat yuz beradi.

Shu muammoni yechish uchun sidechain’lar paydo bo‘lgan. Ular asosiy tarmoqdagi «navbatni» yengillashtiradi.

Sidechain nima?

Sidechain — bu asosiy blokcheynga bog‘langan mustaqil tarmoq. Uning asosiy maqsadi tranzaksiyalarning bir qismini o‘z zimmasiga olish orqali asosiy zanjirni yengillashtirishdir.

Eng qiziq tomoni shundaki, aktivlarni asosiy tarmoqdan sidechain’ga va aksincha o‘tkazish mumkin. Masalan, siz 1 BTC’ni asosiy tarmoqda «muzlatib», sidechain’da uning ekvivalentidan foydalanishingiz mumkin.

Qanday ishlaydi?

1. Asosiy tarmoqda tokenlarni bloklash

Foydalanuvchi tokenlarini maxsus smart-kontrakt yoki manzilga yuboradi.

2. Sidechain’da nusxa chiqarish

Sidechain’da shu miqdorda «zanjir ichidagi token» hosil bo‘ladi.

3. Ichki foydalanish

Tranzaksiyalar tezroq, komissiyalar arzonroq, imkoniyatlar kengroq bo‘ladi.

4. Orqaga qaytarish

Sidechain’dagi tokenlar «yo‘q qilinadi», asosiy tarmoqdagi asl aktivlar esa yechib olinadi.

Sidechain misollari

• Liquid Network — Bitcoin uchun tez va maxfiy tranzaksiyalar tarmog‘i.

• Polygon PoS — Ethereum uchun mashhur sidechain, past komissiyalari bilan tanilgan.

• Rootstock (RSK) — Bitcoin uchun Ethereum’ga o‘xshash smart-kontraktlar qo‘shadigan sidechain.

Nega kerak?

• Tranzaksiyalar tezroq: asosiy tarmoq ortiqcha yuklanmaydi.

• Komissiyalar arzonroq: foydalanuvchilar kamroq to‘laydi.

• Qo‘shimcha imkoniyatlar: asosiy blokcheynda yo‘q funksiyalarni qo‘shish mumkin.

Xulosa

Sidechain — bu blokcheynlar uchun «tezkor yo‘laklar». Ular asosiy tarmoqlarni yengillashtirib, tranzaksiyalarni qulayroq qiladi va yangi imkoniyatlar ochadi. Kelajakda sidechain’larning ahamiyati yanada ortishi ehtimoldan xoli emas.