Qoplangan tokenlar (wrapped tokens) kriptoekotizimda muhim rol o‘ynaydi, ayniqsa turli blokcheynlar o‘rtasida o‘zaro aloqani ta’minlashda. Ular foydalanuvchilarga dastlab qo‘llab-quvvatlanmaydigan aktivlarni boshqa blokcheynlarda ishlatishga imkon beradi. Ushbu maqolada qoplangan token nima ekanligini, u qanday ishlashini va nima uchun kerakligini tushuntiramiz.

1. Qoplangan token nima?

Qoplangan token – bu boshqa kripto-aktivlarning tokenizatsiya qilingan versiyasi bo‘lib, u boshqa blokcheynda ishlatilishi mumkin. U asl aktivga 1:1 nisbatda bog‘langan va odatda aqlli kontrakt yoki kastodial xizmatda (masalan, kripto-birjada) saqlanadi.

Masalan:

- WBTC (Wrapped Bitcoin) – bu Ethereum blokcheynidagi qoplangan bitkoin. 1 WBTC = 1 BTC, lekin u Ethereum tarmog‘ida va DeFi platformalarida ishlatilishi mumkin.

- WETH (Wrapped Ethereum) – bu Ethereumning qoplangan versiyasi bo‘lib, ba’zi aqlli kontraktlar va DeFi protokollarida ishlash uchun zarur.

2. Qoplangan tokenlar qanday ishlaydi?

Qoplangan tokenlar yaratish va ulardan foydalanish quyidagi bosqichlarni o‘z ichiga oladi:

1. Asl aktivni depozit qilish

- Foydalanuvchi o‘zining asl kripto-aktivini (masalan, BTC) maxsus kastodial xizmatga yoki aqlli kontraktga yuboradi.

2. Qoplangan tokenni yaratish (minting)

- Buning evaziga foydalanuvchi kerakli blokcheynda unga teng miqdorda WBTC yoki boshqa qoplangan token oladi.

3. Qoplangan tokenni ishlatish

- Masalan, WBTC Ethereum ekotizimida foydalanilishi va DeFi protokollarida savdo qilish uchun ishlatilishi mumkin.

4. Qaytarish jarayoni (unwrapping)

- Agar foydalanuvchi asl BTC ni qaytarib olishni istasa, u WBTC ni qaytarib yuboradi va evaziga oddiy BTC oladi.

3. Qoplangan tokenlar nima uchun kerak?

Kross-cheyn moslashuvchanlik

- Bitkoin Ethereum tarmog‘ida ishlay olmaydi, lekin WBTC orqali DeFi xizmatlaridan foydalanish mumkin.

- Xuddi shunday, Ethereum to‘g‘ridan-to‘g‘ri BNB Chain da ishlay olmaydi, lekin uning qoplangan versiyalari mavjud.

Likvidlik va DeFi ekotizimidan foydalanish

- Qoplangan tokenlar turli blokcheynlarga ko‘proq likvidlik olib keladi va DeFi loyihalariga qo‘shilish imkoniyatini beradi.

- Masalan, WBTC bitkoin egalari uchun steyking, kreditlash va yechimlarni taqdim etadi.

Tranzaksiyalarni soddalashtirish

- Ba’zi blokcheynlar aqlli kontraktlar bilan ishlash uchun qoplangan tokenlardan foydalanishni talab qiladi. Masalan, OpenSea platformasida WETH ishlatiladi, chunki oddiy ETH ba’zi funksiyalarni qo‘llab-quvvatlamaydi.

4. Mumkin bo‘lgan xavflar

Markazlashuv – ba’zi qoplangan tokenlar markazlashgan kastodial xizmatlar tomonidan boshqariladi (masalan, WBTC BitGo tomonidan nazorat qilinadi). Agar saqlovchi kompaniya bankrot bo‘lsa yoki buzilsa, mablag‘lar yo‘qotilishi mumkin.

Aqlli kontrakt xavfi – agar qoplangan tokenni boshqaradigan kontrakt buzilsa, foydalanuvchilar o‘z mablag‘larini yo‘qotishlari mumkin.

Dipeg (narxning bog‘lanishini yo‘qotish) – agar foydalanuvchilar qoplangan tokenlarga bo‘lgan ishonchini yo‘qotsa, uning narxi 1:1 nisbatdan chetga chiqishi mumkin.

Xulosa

Qoplangan tokenlar kriptoekotizimda muhim vosita bo‘lib, aktivlardan turli blokcheynlarda foydalanish, likvidlikni oshirish va DeFi xizmatlariga kirish imkonini beradi. Biroq, ularning markazlashuv va xavfsizlik bilan bog‘liq ehtimoliy xatarlarini ham hisobga olish muhim.