Proof-of-Work (so‘zma-so‘z “ish isboti”) ayrim kriptoaktivlarda, jumladan, Bitkoinda ishlatiladigan konsensus algoritmi. U quyidagilar uchun kerak:

• Tarmoqni firibgarlardan himoya qilish.

• Ishtirokchilar harakatlarini muvofiqlashtirish.

PoW mohiyati shunda: maynerlar murakkab matematik masalani birinchi bo‘lib yechishga harakat qiladi. Kim birinchi topsa: yangi blok qo‘shadi va mukofot oladi.

Qanday ishlaydi?

1. Masala yaratiladi: tarmoq talabiga mos keladigan xesh topish kerak.

2. Maynerlar variantlarni tekshiradi: quvvat qancha katta bo‘lsa, topish ehtimoli shuncha yuqori.

3. Natija tekshiriladi: boshqa ishtirokchilar xesh to‘g‘ri ekaniga tezda ishonch hosil qiladi.

4. Blok qo‘shiladi: g‘olib mukofot oladi, masala yangilanadi.

Bu jarayon juda ko‘p hisoblash va elektr energiyasi talab qiladi. Shuning uchun minglab videokarta yoki ASIC qurilmalaridan iborat fermalarni ko‘ramiz.

Misol

Bitkoinda masala murakkabligi shunday sozlanganki, yangi blok o‘rtacha har 10 daqiqada yaratiladi. Maynerlar ko‘payganda murakkablik ortadi, kamayganda esa pasayadi.

Nega u muhim?

PoW blokcheynni hujumlardan himoya qiladi. Biror blokdagi ma’lumotni o‘zgartirish uchun hujumchiga undan keyingi barcha bloklarni qayta hisoblash kerak bo‘ladi, bu esa deyarli imkonsiz.

• Lekin kamchiliklari ham bor:

• Juda katta energiya sarfi.

• Yirik fermalarning ustunligi.

Xulosa

Proof-of-Work bu Bitkoin va boshqa kriptoaktivlar xavfsizligining asosi. Uning narxi esa katta elektr sarfi. Hozir ko‘plab loyihalar Proof-of-Stake kabi alternativalarni izlamoqda, lekin PoW hali ham ishonchlilik bo‘yicha etalon bo‘lib qolmoqda.