Neyron tarmog‘i — bu inson miyasi ishlashidan ilhomlangan matematik model bo‘lib, sun’iy intellekt va mashinani o‘rgatishda qo‘llaniladi. Uning asosiy vazifasi — ma’lumotlarni tahlil qilish, qonuniyatlarni aniqlash va masalalarni hal qilish, masalan, tasvirlarni tanib olish, matnni qayta ishlash yoki prognoz qilish.

Neyron tarmog‘i qanday tuzilgan?

Neyron tarmog‘i uchta asosiy qismdan iborat:

1. Kirish qatlami

Bu qatlam sonlar, tasvirlar yoki matn kabi ma’lumotlarni qabul qiladi. Har bir kirish — ma’lumotlarning alohida xususiyatini ifodalaydi (masalan, tasvir pikselining yorqinligi).

2. Yashirin qatlamlar

Bu qatlam neyron tarmog‘ining asosiy “ishlaydigan” qismidir. Bu yerda ma’lumotlar qayta ishlanadi. Har bir qatlamda ko‘plab “neyronlar” mavjud bo‘lib, ular bir-biri bilan bog‘langan. Ushbu neyronlar ma’lumotlarni matematik operatsiyalar yordamida o‘zgartiradi.

3. Chiqish qatlami

Ushbu qatlam neyron tarmog‘ining natijasini beradi, masalan, tasniflash (qandaydir tasvirda mushuk yoki it borligini aniqlash) yoki sonli prognoz (kelajakdagi haroratni bashorat qilish).

Neyron tarmog‘i qanday o‘rganadi?

1. Ma’lumotlarni tarmoq orqali o‘tkazish

Dastlabki ma’lumotlar qatlamlar orqali o‘tadi va har bir bosqichda o‘zgaradi.

2. Natijani to‘g‘ri javob bilan solishtirish

Agar tarmoq xato qilsa, maxsus funksiya (xatolik funksiyasi) natijaning qanchalik noto‘g‘ri ekanligini baholaydi.

3. Parametrlarni tuzatish

Xatoni orqaga tarqatish usuli (backpropagation) yordamida tarmoq o‘z “og‘irliklari”ni (neyronlar o‘rtasidagi bog‘lanishlarni boshqaradigan parametrlari) o‘zgartiradi va keyingi safar aniqroq javob beradi.

Ushbu jarayon katta hajmdagi misollar ustida takrorlanadi, tarmoq to‘g‘ri natija bera olguncha.

Neyron tarmog‘ining qo‘llanishi

1. Tasvirlarni tanib olish

Neyron tarmoqlar fotosuratlarni tahlil qiladi va ularda yuzlar, obyektlar yoki sahnalarni aniqlaydi.

2. Matnni qayta ishlash

Tarjimonlar, chat-botlar va matn tahlilida foydalaniladi.

3. Ovozli ilovalar

Nutqni tanib olish, musiqa yaratish yoki ovoz yozishda ishlatiladi.

4. Prognoz qilish

Ob-havo, moliya bozorlari yoki foydalanuvchilarning xatti-harakatlarini bashorat qiladi.

Neyron tarmog‘i nima uchun muhim?

Neyron tarmoqlar katta hajmdagi ma’lumotlar bilan ishlashni biladi va inson ko‘ra olmaydigan yashirin bog‘lanishlarni topa oladi. Bu esa uni fan, tibbiyot, biznes va kundalik hayotda beqiyos foydali vositaga aylantiradi.