Fantom (FTM) — bu ochiq kodli blokcheyn platformasi bo‘lib, yuqori tezlik, kengaytiriluvchanlik va past tranzaksiya to‘lovlarini ta’minlash uchun yaratilgan. Fantom dApp (markazlashmagan ilovalar) va aqlli shartnomalar uchun samarali asos bo‘lishni maqsad qilgan.

1. Fantomning asosiy xususiyatlari

- Tezlik: Fantom Lachesis deb nomlangan o‘ziga xos konsensus algoritmidan foydalanadi, u tranzaksiyalarni 2 soniyadan kam vaqt ichida qayta ishlaydi. Bu esa DeFi va NFT kabi yuqori tezlikni talab qiladigan ilovalar uchun qulay.

- Kengaytiriluvchanlik: Har bir loyiha Fantom ekotizimidagi o‘zining mustaqil blokcheynida ishlashi mumkin, bu esa asosiy tarmoqning haddan tashqari yuklanishining oldini oladi.

- Past tranzaksiya to‘lovlari: Fantom tarmog‘idagi tranzaksiya xarajatlari Ethereum va boshqa mashhur blokcheynlarga qaraganda ancha arzon, bu esa foydalanuvchilar va dasturchilarni jalb qiladi.

2. Fantom qanday ishlaydi?

Fantom DAG (Directed Acyclic Graph) texnologiyasiga asoslangan bo‘lib, u an’anaviy chiziqli blokcheynlardan farq qiladi. Ushbu struktura ko‘p sonli tranzaksiyalarni bir vaqtning o‘zida qayta ishlash imkonini beradi va tarmoq samaradorligini oshiradi.

Lachesis algoritmi:

- Lachesis — bu asinxron konsensus mexanizmi bo‘lib, u "stake dalili" (Proof-of-Stake, PoS) kontseptsiyasiga asoslangan.

- Bu algoritm xavfsizlik va tezkor ishlashni ta’minlaydi, barcha tugunlarning har bir tranzaksiyada ishtirok etishini talab qilmaydi.

3. FTM tokeni - Tranzaksiya to‘lovlari: FTM tarmoq ichidagi komissiyalarni to‘lash uchun ishlatiladi.

- Staking: FTM egalari tokenlarini blokirovka qilib, konsensusda qatnashishlari va mukofot olishlari mumkin.

- Boshqaruv: Token egalariga tarmoqni yangilash va boshqarish qarorlarida ovoz berish huquqi beradi.

4. Fantom qo‘llanilishi

- Markazlashmagan moliya (DeFi): Platforma Curve, SushiSwap va boshqa mashhur DeFi protokollarini qo‘llab-quvvatlaydi.

- NFT: Tez va arzon tarmoq NFT chiqarish va savdo qilish uchun juda mos.

- Korporativ yechimlar: Fantom ta’minot zanjirlarini kuzatish va ma’lumotlarni boshqarish kabi korporativ va davlat loyihalarida joriy etilmoqda.

5. Afzalliklari va kamchiliklari

Afzalliklari:

- Yuqori tezlik va past tranzaksiya to‘lovlari.

- Mustaqil zanjirlar tufayli kengaytiriluvchanlik.

- EVM (Ethereum Virtual Machine) qo‘llab-quvvatlovi, bu Ethereum’dan dApps’larni ko‘chirishni osonlashtiradi.

Kamchiliklari:

- Boshqa blokcheynlar (Ethereum, Solana, Avalanche) bilan kuchli raqobat.

- Katta platformalar bilan solishtirganda kichikroq ekotizim.

Xulosa

Fantom (FTM) — bu markazlashmagan ilovalar uchun tez va arzon yechim taklif qiluvchi istiqbolli blokcheyn platformasi. Konsensus va kengaytiriluvchanlik sohasidagi innovatsiyalari tufayli Fantom DeFi va blokcheyn dunyosida muhim o‘rinni egallab bormoqda.