top of page

Blokcheyn trilemmasi nima?

Kriptopediya

4 daqiqa

21/01/25, 14:27

Foto: AI

Blokcheyn trilemmasi – bu blokcheyn tizimlarida uchta asosiy xususiyatni ta'minlashga qaratilgan konsepsiya: markazsizlashtirish, xavfsizlik va masshtablash. Trilemma bo‘yicha ushbu uch jihatning mukammal muvozanatiga erishish qiyin, chunki odatda ikkitasi foydasiga biridan voz kechishga to‘g‘ri keladi.


Trilemma uch jihati:


1. Markazsizlashtirish

Bu tarmoqni biron-bir markaziy boshqaruv organisiz boshqarish qobiliyati. Markazsizlashtirish tarmoq boshqaruvini ko‘plab ishtirokchilar (node’lar) orasida taqsimlaydi, bu esa tarmoqni senzura va hujumlarga chidamli qiladi.


2. Xavfsizlik

Bu blokcheynning hujumlarga chidamliligi va ma'lumotlar hamda tranzaksiyalarni xakerlardan himoya qilish imkoniyati. Xavfsiz blokcheyn "ikki marta xarajat qilish" (double-spending), xakerlik hujumlari va tarmoq manipulyatsiyalaridan himoyalangan bo‘lishi kerak.


3. Masshtablash

Bu tarmoqning qisqa vaqt ichida katta miqdordagi tranzaksiyalarni qayta ishlash vaqti bilan birga past komissiyalarni saqlab qolish qobiliyati. Qanchalik masshtablanadigan bo‘lsa, tarmoq shunchalik ko‘p foydalanuvchilarga xizmat ko‘rsata oladi.


Trilemma amalda:


- Bitcoin:

Markazsizlashtirish va xavfsizlikka qaratilgan, lekin masshtablash imkoniyati cheklangan. Tranzaksiyalarni qayta ishlash sekin bo‘lishi mumkin va tarmoq yuklamasi ortganda komissiyalar oshadi.


- Ethereum:

Markazsizlashtirilgan va xavfsiz bo‘lishga intiladi, lekin tarmoq haddan tashqari yuklanganida masshtablash muammosiga duch keladi.


- Solana:

Masshtablash va yuqori o'tkazuvchanlikka urg‘u beradi, lekin ba'zan markazsizlashtirishda kamchiliklari borligi uchun tanqid qilinadi.


Trilemmani hal qilish yo‘llari

Ko‘plab loyihalar ushbu muammoni quyidagi yondashuvlar bilan hal qilishga harakat qilishmoqda:

- Sidechain va Layer 2 yechimlar: Masalan, Lightning Network (Bitcoin uchun) yoki Optimistic Rollups (Ethereum uchun) asosiy tarmoqni yengillashtiradi.

- Konsensus mexanizmlari: Proof of Stake (PoS) yoki Delegated Proof of Stake (DPoS) kabi yangi mexanizmlar xavfsizlikni saqlab qolgan holda masshtablashni yaxshilaydi.

- Sharding: Tarmoqni segmentlarga (shardlarga) bo‘lish, har bir segment o‘z ulushidagi tranzaksiyalarni qayta ishlaydi va bu unumdorlikni oshiradi.


Blokcheyn trilemmasi ishlab chiquvchilar uchun muammo bo‘lib qolmoqda va har bir loyiha o‘z maqsad va vazifalariga qarab o‘z yechimini tanlaydi.

O'xshash yangiliklar
Blockchain Texno
Blockchain Texno 2025 ©
bottom of page