Bitcoin — bu blokcheyn texnologiyasiga asoslangan markazlashmagan kriptovalyuta. Bitcoin tarmogʻining muhim jihatlaridan biri uning shaffofligidir. Bu shuni anglatadiki, bitcoin bilan amalga oshirilgan har bir tranzaksiya blokcheynga yoziladi va har bir foydalanuvchi uchun koʻrish imkoniyati mavjud. Lekin tranzaksiyalar qanday kuzatiladi? Keling, buni ko'rib chiqamiz.

Blokcheyn nima?

Tranzaksiyalarni kuzatish haqida gapirishdan oldin, blokcheyn nima ekanligini tushunishimiz kerak. Blokcheyn — bu ketma-ket bloklardan tashkil topgan taqsimlangan ma'lumotlar bazasi. Har bir blokda muayyan vaqt davomida amalga oshirilgan tranzaksiyalar haqida ma'lumotlar mavjud.

Bitcoin tarmog‘idagi har bir tranzaksiya tekshiriladi va blokka qo‘shiladi, shundan so‘ng blok mavjud bloklar zanjiriga ulanadi — shuning uchun ham bu texnologiyaga "blokcheyn" deb nom berilgan. Ushbu zanjir butun dunyo boʻylab ko‘plab kompyuterlarda (tarmoqlarda) saqlanadi, bu uni markazlashmagan va qalbakilashtirishga chidamli qiladi.

Bitcoin tarmogʻida tranzaksiya qanday ko'rinadi?

Kimdir bitcoinni boshqa foydalanuvchiga yuborganida, tranzaksiya yaratiladi. Ushbu tranzaksiyada quyidagi ma'lumotlar bo‘ladi:

- Jo‘natuvchi manzili: bu joʻnatuvchining noyob ommaviy kaliti (bitcoin hamyonining manzili).

- Qabul qiluvchi manzili: qabul qiluvchining ommaviy kaliti.

- Bitcoin miqdori: bir foydalanuvchidan ikkinchisiga yuborilayotgan miqdor.

- Imzo: jo‘natuvchi oʻzining shaxsiy kalitidan foydalangan holda tranzaksiyani imzolaydi va mablag‘larni yuborishga haqli ekanligini tasdiqlaydi.

Tranzaksiya yaratilgandan so‘ng u tarmoqqa yuboriladi va tasdiqlanishi kerak.

Tranzaksiyalar qanday tasdiqlanadi?

Tranzaksiya blokcheynga qo‘shilishi uchun u maynerlar tomonidan tasdiqlanishi kerak. Maynerlar yangi blokni blokcheynga qo‘shish uchun murakkab matematik masalalarni yechadilar. Maynerlar blokni tasdiqlaganida, bu blok ichidagi tranzaksiya amalga oshirilgan deb hisoblanadi.

Tranzaksiyalar qanday kuzatiladi?

Bitcoinning asosiy afzalliklaridan biri uning shaffofligidir. Har bir foydalanuvchi blokcheyn tarmog‘ida amalga oshirilgan barcha tranzaksiyalarni maxsus xizmatlar — blokcheyn eksplorerlari yordamida ko‘rishi mumkin. Ushbu xizmatlar orqali tranzaksiyalar, bloklar va manzillarni qidirish va ko‘rish imkoniyati mavjud.

Tranzaksiyani kuzatish uchun sizga quyidagi ma'lumotlar kerak bo'ladi:

- Tranzaksiya hesh kodi (TXID): bu tranzaksiyaning noyob identifikatori.

- Hamyon manzili: jo'natuvchi yoki qabul qiluvchining manzilini kiritib, ushbu hamyon bilan bog'liq barcha tranzaksiyalarni ko‘rishingiz mumkin.

Qanday ma'lumotlarni ko'rish mumkin?

Blokcheyn eksploreri yordamida siz quyidagi ma’lumotlarni ko‘rishingiz mumkin:

- Tranzaksiya sanasi va vaqti.

- Tranzaksiyada yuborilgan bitcoin miqdori.

- Tranzaksiya uchun komissiya: maynerlar tranzaksiyani tasdiqlash evaziga komissiya olishadi.

- Tasdiqlashlar soni: tasdiqlashlar qancha ko‘p bo‘lsa, tranzaksiya shunchalik ishonchli hisoblanadi.

- Jo‘natuvchi va qabul qiluvchi manzillari.

Tranzaksiyalar anonim bo‘lishi mumkinmi?

Bitcoin tarmog‘i ochiq bo‘lsa-da, bu foydalanuvchilar shaxsi oshkor qilinadi degani emas. Bitcoin hamyon manzillari bevosita foydalanuvchining shaxsi bilan bog‘liq emas. Biroq, agar kimdir sizning manzilingiz sizga tegishli ekanligini bilsa, u holda barcha operatsiyalaringizni kuzatishi mumkin. Shu sababli, ko‘plab foydalanuvchilar har bir tranzaksiya uchun yangi manzillarni ishlatishni afzal ko‘radilar, bu esa maxfiylikni oshiradi.

Xulosa

Bitcoin tarmog‘idagi tranzaksiyalarni kuzatish blokcheynning ochiqligi va shaffofligi tufayli mumkin. Har bir foydalanuvchi har qanday tranzaksiya haqida batafsil ma'lumotni ko‘rishi mumkin, bu esa tarmoqni ishonchli va ochiq qiladi. Shu bilan birga, hamyon manzillari shaxsiy ma'lumotlar bilan bog‘lanmagani uchun ma'lum darajada anonimlik saqlanadi.