Ethereum dunyodagi eng mashhur blokcheynlardan biri. Unda DeFi ilovalari, NFT loyihalari, DAOlar va yana ko‘plab tizimlar yaratiladi. Lekin Ethereum’ning bir muammosi bor: tarmoq tez-tez yuklanadi va tranzaksiya to‘lovlari juda qimmatga tushadi. Bu oddiy foydalanuvchilar va dasturchilar uchun muammo tug‘diradi.

Shu yerda Layer 2, ya’ni ikkinchi darajali yechimlar paydo bo‘ladi. Ularning eng mashhurlaridan biri — Arbitrum. Bu yechim Ethereum ustida ishlaydi va asosiy muammolarni — tranzaksiyalar tezligi va narxini hal qiladi.

Arbitrum qanday ishlaydi?

Arbitrum rollup texnologiyasidan foydalanadi — bu juda ko‘p tranzaksiyalarni Ethereum tarmog‘idan tashqarida bajaradi, so‘ngra natijani asosiy zanjirga yuboradi. Natijada, tarmoqqa tushadigan yuk kamayadi va to‘lovlar ancha arzonlashadi.

Rolluplar ikki xil bo‘ladi: Optimistic va ZK-rollup. Arbitrum — bu Optimistic Rollup. Ya’ni, u barcha tranzaksiyalar to‘g‘ri deb hisoblaydi, faqat kimdir noto‘g‘riligini isbot qilmasa. Bu esa tizimni soddalashtiradi va tezlashtiradi.

Arbitrumdan foydalanishning foydasi nima?

1. Arzon tranzaksiyalar. Arbitrum’dagi to‘lovlar Ethereum’dan bir necha barobar arzon.

2. Tezkor ishlov berish. Asosiy tarmoqni kutishga hojat yo‘q.

3. Ethereum bilan moslik. Dasturlarni Arbitrum’ga oson ko‘chirish mumkin.

4. O‘sib borayotgan ekotizim. Arbitrum’da yuzlab ilovalar mavjud — hamyonlar, DeFi platformalar, o‘yinlar va boshqalar.

Qanday boshlash mumkin?

Sizga faqat kripto hamyon (masalan, MetaMask) va biroz ETH kerak bo‘ladi. Keyin Arbitrum tarmog‘iga ulanib, ilovalardan foydalanish, tokenlar almashtirish yoki NFT’lar bilan ishlash mumkin bo‘ladi.

Xulosa

Arbitrum — Ethereum’dan foydalanishni qulay va arzon qiladigan eng mashhur va ishonchli yechimlardan biri. U Ethereum’ga raqobat qilmaydi, balki uni kengaytiradi. Minglab foydalanuvchilar allaqachon Arbitrum’ga o‘tib, tranzaksiya uchun ortiqcha to‘lamayapti va Web3 tezligidan zavqlanmoqda.