51% hujum nima?
Kriptopediya
3 daqiqa
28/10/24, 04:54
Foto: AI
51% hujum — bu blokcheyn texnologiyasi bilan bog‘liq hujum turi bo‘lib, bunda bir guruh yoki shaxs tarmoqdagi hisoblash quvvatining 50% dan ortig‘ini nazorat qiladi. Bunday hujum, masalan, Bitcoin kabi, Proof of Work (PoW) konsensus mexanizmidan foydalanadigan markazlashtirilmagan tarmoqlarda sodir bo‘lishi mumkin. Bu nima ekanligini va nima uchun xavfli ekanligini yaxshiroq tushunish uchun keling, batafsil ko‘rib chiqaylik.
Blokcheyn va Proof of Work qanday ishlaydi?
51% hujumni tushunish uchun avvalo blokcheynning asosiy ishlash mexanizmini bilish muhim. Blokcheyn bu — tranzaksiyalarni o‘z ichiga olgan bloklar zanjiri bo‘lib, undagi har bir tranzaksiya tarmoq ishtirokchilari (maynerlar) tomonidan tasdiqlanishi kerak. Proof of Work (PoW) texnologiyasiga asoslangan blokcheynlarda maynerlar murakkab matematik masalalarni yechishadi va birinchi bo‘lib masalani yechgan mayner yangi blokni zanjirga qo‘shadi. Bu jarayon katta hisoblash quvvatini talab qiladi va shu orqali tarmoq xavfsizligi va soxtalashtirilmasligi ta’minlanadi.
51% hujum sodir bo‘lganda nima yuz beradi?
Agar kimdir mayning quvvatining 50% dan ko‘prog‘ini nazorat qilsa, ular blokcheynning normal ishlashiga aralashish imkoniyatiga ega bo‘ladi. Ular quyidagilarni amalga oshirishi mumkin:
1. Ikki marta sarflash (Double-Spending): Hujumchi bir xil kriptovalyutani ikki marta ishlatishi, ya’ni, tranzaksiyani tasdiqlanganidan keyin bekor qilib, tangalarni o‘ziga qaytarib olishi mumkin. Bu shuni anglatadiki, tovar yoki xizmatga haq to‘lanadi, lekin to‘lov bekor qilinib, tangalar qaytib keladi.
2. Tranzaksiyalarni o‘zgartirish: Ular yangi tranzaksiyalarni bloklashi yoki kechiktirishi mumkin, bu esa tarmoqning ishlashiga ta’sir qilib, to‘lovlarni kechiktiradi.
3. Yolg‘on bloklarni yaratish: Ular alternativ bloklar zanjirini yaratishlari va o‘zlarining tarmoq ustidan nazoratlari sababli uni boshqalarga asosiy zanjir sifatida tanitishlari mumkin.
51% hujumning sodir bo'lish ehtimoli qancha?
Katta blokcheynlarda, masalan, Bitcoin’da 51% hujum deyarli mumkin emas. Birinchidan, bu ulkan moliyaviy va texnik resurslarni talab qiladi — tarmoqning yarmidan ko‘p hisoblash quvvatiga ega bo‘lish kerak bo‘ladi. Bu esa juda katta uskunalar va elektr energiyasi xarajatlarini talab qiladi va hujumni qimmat va texnik jihatdan qiyin qiladi. Kamroq ishtirokchilarga ega kichik blokcheynlar uchun bunday hujum nazariy jihatdan mumkin, chunki mayning xarajatlari pastroq va tarmoq ustidan nazoratni qo‘lga olish osonroq.
Blokcheyn hujumlardan qanday himoyalanadi?
1. Markazlashtirilmagan tarmoq: Tarmoqda qancha ko‘p mayner ishtirok etsa, bir guruhning 51% quvvatga ega bo‘lishi shuncha qiyinlashadi.
2. Xavfsizlik protokollari: Ko‘pchilik blokcheyn loyihalari hujumlarni qiyinlashtirish va tarmoqni barqaror qilish uchun protokollarni doimiy ravishda yangilab borishadi.
3. Boshqa konsensus metodlariga o‘tish: Ko‘plab loyihalar PoW’dan boshqacha konsensus usullariga, masalan, Proof of Stake (PoS) texnologiyasiga o‘tishmoqda, bu esa 51% hujum ehtimolini yanada kamaytiradi.
Xulosa
51% hujum blokcheyn xavfsizligiga tahdid soluvchi omil bo‘lib, ayniqsa kichik tarmoqlar uchun muhim hisoblanadi. Katta blokcheynlar uchun, masalan, Bitcoin kabi, bunday hujum ehtimoli juda past, chunki bu juda katta xarajatlarni talab qiladi. Blokcheyn jamoalari tarmoqlarini himoya qilish va blokcheynning markazlashtirilmagan va ishonchli tuzilishini saqlab qolish uchun xavfsizlik protokollarini takomillashtirish ustida ishlashda davom etmoqda.